Voor het Hard//hoofd Magazine #6 schreef ik een mini-essay over binair-denken en het wegkijken van kindermisbruik. Het redactioneel is een oproep tot voor elkaar zorgen. Indirect verbind ik het kindermisbruik dat mij overkwam met het actief wegkijken dat politici doen.
Beste lezer,
Wanneer werd jou de stilte opgelegd? Wanneer voelde je paste binnen de ruimte die anderen voor jou hadden bedacht?
Ik denk terug aan mijn jeugd en de gesprekken met mijn moeder. Wanneer ik mijn worstelingen met vriendschappen of problemen met klasdynamieken deelde, bracht zij deze vaak in verband met bredere politieke thema’s. Als actief lid van de feministische beweging in de jaren tachtig had ze een scherp oog voor onrecht ontwikkeld, maar in haar focus op maatschappelijke structuren raakte ze soms kwijt wat ik, haar zoon, van haar nodig had.
Toen ik elf was, zag mijn moeder hoe een volwassen man mij herhaaldelijk seksueel misbruikte. Ze greep niet in. Haar uitleg – dat ik niet duidelijk maakte dat het mij schaadde – is voor mij pijnlijk. Hoe kon ik, als elfjarige, begrijpen wat er gebeurde, laat staan er woorden aan geven? Datzelfde jaar (ik zat toen in groep acht) schreef ik een werkstuk over kinderporno. Een ouder vroeg mijn moeder of alles goed met me ging. Zij reageerde dat ze trots op haar zoon was omdat ik over zo’n volwassen onderwerp durfde na te denken.
Ik vraag me vaak af: had ze anders gehandeld als ik een meisje was geweest? Stond haar tweede-golf-feministische overtuiging, die een binair onderscheid aanbracht tussen daders en slachtoffers, haar in de weg om haar zoon als slachtoffer te zien? Mijn verhaal is persoonlijk, maar raakt aan een bredere vraag: wat verliezen we wanneer we mensen reduceren tot cijfers en categorieën?
Vrouwen en non-binaire personen worden vaker tot hun gender gereduceerd dan mannen. Ze verdienen minder, ervaren meer seksueel geweld en zijn ondervertegenwoordigd in machtsposities. Die feiten zijn minimaal veranderd sinds mijn moeder politiek actief was rond het millennium. Maar door uitsluitend naar structuren te kijken, verliezen we onze zorgplicht die we hebben voor familie, vrienden en collega’s.
De spanning tussen maatschappij en individu was de achterliggende gedachte van het thema Ssst. Wat we als reactie op de oproep terugkregen was uiteenlopend. Mensen die niet mogen spreken vanwege hun gender, huidskleur, religie, seksualiteit, leeftijd of omdat ze niet in de Randstad wonen. De verhalen in dit magazine onthullen hoe stilte voortkomt uit maatschappelijke structuren – en wat het betekent om die te doorbreken.
Onze uiteindelijke selectie is ook beïnvloed door het huidige politieke klimaat. Bijvoorbeeld de geweldsspiraal die de Maccabi-supporters vanuit Israël naar Amsterdam importeerden, en door de Amsterdamse burgemeester werd beantwoord met een simplistisch verhaal. Er waren goede en slechte stadsburgers en de Maccabi-supporters was niets te verwijten; de Amsterdamse burgemeester zei niet weg te willen kijken van discriminatie. Ik vroeg me af voor welk publiek zij sprak. En vooral: wie bleef er ongezien? Haar eenzijdige verhaal was medeveroorzaker van de massa-paniek die volgde en het bood onze regering de kans om nog meer racistische teksten te spuwen dan ze al deden. Naar mijn idee had ze beter voor haar Amsterdammers moeten zorgen door een complexer verhaal te vertellen over structuren van onderdrukking.
Hoe kan een literair tijdschrift bijdragen aan een rijkere interpretatie van maatschappelijke problemen?
Ons antwoord is eenvoudig: ruimte scheppen voor diverse stemmen en een open klimaat organiseren. Deze ambitie is de voornaamste reden dat we met openbare pitch-oproepen werken. We willen zowel schrijvers, beeldmakers, als lezers het gevoel geven dat ze gehoord worden. Dat betekent niet dat je als lezer altijd dezelfde identiteit deelt met de maker of het personage dat in een verhaal voorkomt (hoewel we erkennen dat dat ook belangrijk kan zijn), maar dat je geraakt kan worden door een verhaal dat onverwacht je blik verruimt of een herinnering oproept waardoor je je met het stuk kan verbinden.
Om zo veel mogelijk mensen te vragen de stilte te doorbreken hebben we naast dit papieren magazine ook een lezersactie opgezet. We vroegen jou om op te biechten wat normaal gesproken verborgen blijft. De collectieve audio-biecht die daarvan is verschenen is een prachtig tijdsdocument waarin de schaduwkanten, geheimen en kwetsbaarheden van het leven in Nederland mooi zichtbaar is.
Luister je mee? Ga naar deze link: https://hardhoofd.com/audiobiecht/.
Lieve groet,
Jochum Veenstra